یادداشت امروز من در روزنامه‌ی شرق، مربوط به پنج چالش بزرگ بازار نفت در سال جاری میلادی است.
یک مؤسسه‌ی معتبر ارزیابی ریسک، این چالش‌ها را مطرح کرده است که با هم بخوانیم:
=================
یک مرکز معتبر ارزیابی ریسک در آمریکا، طی بررسی‌های خود پنج ریسک بزرگ بازار نفت در سال‌جاری میلادی (2014) را مورد توجه قرار داده است.
از این پنج ریسک، تعداد دو ریسک آن کاملا مرتبط با صنعت نفت کشورمان است.
اولین ریسک موجود، همانا انقلاب انرژی در آمریکای‌شمالی است که ظاهرا قرار است شکل بازارهای جهانی را عوض کند.
ناظران نفتی همواره آمریکا را به‌عنوان یک «واردکننده نفت» معرفی می‌کردند. اما با ظهور انقلاب «شیل» یا همان shale، دیگر آمریکا از قالب واردکننده خارج خواهد شد.
آمارهای آژانس بین‌المللی انرژی هم‌چنین موضوعی را تایید می‌کند. در گزارش چشم‌انداز سالانه آژانس آمده است که آمریکا به مرور تولید نفت خود را از محل این «شیل» افزایش داده و چه‌بسا در سال 2015 به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت تبدیل شود.
تولیدکنندگان نفت از محل shale چالش‌های زیادی را در طول سال‌های اخیر تحمل کرده‌اند اما گفته می‌شود که این چالش‌ها در سال‌جاری بسیار کمتر خواهد شد.
اگر این ارزیابی‌ها درست باشد، احتمالا چنین انقلابی موجب تاثیر بر قیمت‌ها نیز می‌شود.
چالش دوم به معضلات امنیتی در تولید نفت عراق و لیبی اشاره داشته و از این معضلات تحت عنوان «بلای تولید نفت» در این دو کشور یاد شده است.
چالش سوم به موضوع وضعیت صنعت نفت کشورمان ارتباط دارد. به‌این‌ترتیب گفته‌شده که توافق‌های بین‌المللی، مسلما ایران را به بازار نفت برمی‌گرداند.
شکی نیست که مذاکرات اخیر و توفیق ایران در پیشبرد آن، واجد تاثیراتی بر بازار نفت خواهد بود که از نیمه‌دوم سال‌جاری میلادی شاهد این تاثیرات خواهیم بود.
تعویق شش‌ماهه تحریم‌ها باعث افزایش و تقویت صادرات نفت ایران می‌شود.
مقامات نفتی اعلام کرده‌اند که می‌خواهند تولید را به مرز چهارمیلیون بشکه برسانند. اما بر اساس ارزیابی ریسک‌های موجود، فعلا توان تولید تا سه‌ونیم‌میلیون بشکه به واقعیت نزدیک‌تر است. اما درهرحال هنوز برای پیش‌بینی دقیق ادامه وضعیت سیاسی و بین‌المللی ایران (و بالطبع تاثیرات آن بر مقوله تولید و صادرات نفت) کمی زود است.
ریسک چهارم به سازمان اوپک مرتبط است.
گفته شده که همگام با رونق تولیدات نفتی از محل shale در آمریکا، اوپک هم باید فکری کند.
ارزیابی‌ها حاکی است که در سال 2014 سهم اوپک در بازارهای جهانی کاهش خواهد یافت و این به‌خاطر کاهش واردات نفت آمریکا (ناشی از افزایش تولید از محل «شیل») است؛ کما اینکه مسلما عوامل موثر بر قیمت‌ها نیز دچار تغییراتی خواهند شد که این تغییرات چندان به منافع اوپک نزدیک نیست.
مضافا اینکه دو کشور ایران و عراق هم برنامه‌های جدی‌ای برای افزایش تولید و افزایش صادرات دارند که احتمالا در تعارض با عربستان (به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت و رهبر معنوی اوپک) قرار دارد. بنابراین در داخل بدنه اوپک هم شاهد برخی چالش‌ها خواهیم بود.
در این میان التزام ایران به افزایشی معادل بیشتر از یک‌میلیون بشکه در تولید نفت، چندان به مذاق عربستان خوشایند نیست.
به هر تقدیر اوضاع تولیدکنندگان سنتی و اوپک در سال‌جاری میلادی به خوبی سال‌های قبلی نیست.
و بالاخره چالش پنجم هم به موضوع «افزایش تقاضای نفت» در ابعاد جهانی و «تاثیر آن بر قیمت‌های نفت» ارتباط دارد.
منابع معتبر برآورد کرده‌اند که مصرف جهانی نفت در سال 2014 به میزان یک‌میلیون‌و200هزار بشکه از سال قبل بیشتر است. عمده
مراکز آماری هم این افزایش را ناشی از تقاضای بیشتر نفت دو کشور چین و هند (و بعد از آنها اقتصادهای در حال توسعه) می‌دانند. از سوی دیگر در خود آمریکای‌شمالی و اروپا هم شاهد رشد مصرف هستیم.
به‌طور کلی میزان مصرف در سال جاری میلادی به رقم 92میلیون‌و400هزار بشکه می‌رسد.
این افزایش تقاضا، یقینا بر قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد. روش تاثیر هم به این صورت است که تقاضای بیشتر نفت، مآلا برخی از عوامل موثر بر کاهش قیمت نفت را «خنثی» می‌کند. دقت داریم که در سال‌جاری احتمالا دو گروه «اوپک» و «غیر اوپک» هم به سوی افزایش تولید حرکت می‌کنند.
تاثیر مشترک همه عوامل حاکی است که سطوح قیمتی در سال 2014 میلادی باید کمتر از سطوح سال 2013 باشد.
جالب است که منبع معتبری مثل دویچه‌‌بانک آلمان پیش‌بینی کرده که متوسط قیمت نفت برنت در سال‌جاری حدود 10/5 دلار کمتر از متوسط سال قبل خواهد شد. همین منبع معتقد است که امسال کاهشی معادل بیش از هشت‌دلار در قیمت نفت وست‌تگزاس ایجاد می‌شود.