کتاب «نتنوگرافی؛ باز تعریف؛ روشی برای مطالعه روابط و فرهنگ در محیطهای شبکهای» کاری است از «رابرت کوزینتس» که توسط دکتر محمدرضا رسولی و دکتر پویا نعمتالهی به فارسی ترجمه شده است
نتنوگرافی به عنوان یک روش پژوهشی نخستین بار از سوی رابرت کوزینتس ارائه و معرفی شده است که بر مطالعه اقوام آنلاین تمرکز دارد. این کتاب موضوع تعاملات اجتماعی و ماشینی را از منظرانسانی مدنظر قرار می دهد و کاربردهای تعامل و تجربه اجتماعی آنلاین را در زمینه و بستر اجرا و بازنمایی قوم نگاری آکادمیک به بحث می گذارد روش های تحقیق کیفی یکی از رویکردهای مهم روششناسی در شناخت مسائل فضای مجازی ایران است و پیچیدگی این امر ضرورت تحقیق و تألیف در این حوزه را بیش از پیش نشان میدهد. در ایران تاکنون کتابی با محوریت کامل روش نتنوگرافی منتشر نشده است.
به همین منظور برای توسعه کاربرد این روش نیاز به وجود منابع اصلی احساس میشود و ترجمه این کتاب با همین هدف صورت گرفته است. اهمیت این کتاب در ارزش و اعتباری است که روش نتنوگرافی در کنار سایر روشهای تحقیق در متون رسانهای دارد. کتاب به گونهای سازماندهی شده است تا مجموعهای از گامهای منطقی فرایند پژوهش را برای پژوهشگران این حوزه به تصویر بکشد. به طوری که از فهم مفهوم انتزاعی نتنوگرافی و نظریههای مربوط تعامل و تجربه آنلاین گرفته تا اقدامات مشخص پژوهش و کدهای رفتاری و جهتگیریهای معرفتشناسانه و سبکهای بازنمایی و اشکال نتنوگرافی را به مخاطب تفهیم میکند.
رابرت کوزینتس نویسنده کتاب در مقدمهای بر ترجمه فارسی کتاب بیان میکند، من به عنوان عضوی از جامعه آکادمیک اعتقاد دارم که مباحث و رویکردهای علمی باید خارج از دایره تنگ سیاست کشورها و ملتها قرار داشته باشند. دانشمندان، اندیشمندان و پژوهشگران باید در هر شرایطی امکان تعامل گفتوگو و مبادله نتایج پژوهشهای خود را فارغ از محدودیتها و ملاحظات سیاسی و جغرافیایی داشته باشند.
وی اضافه میکند؛ خاورمیانه همواره می تواند پذیرای پیامهای نتنوگرافی باشد. هر چه حوزه پژوهشهای مبتنی بر نتنوگرافی در سطح جهان بیشتر شده است طبعاً این امیدواری در من پدید آمد، که پژوهشگران در خاورمیانه و ایران و سایر کشورهای صاحب فکر و اندیشه و تاریخ در این جغرافیا به جرگه کاربران نتنوگرافی در آیند و پژوهشهای خود را با استفاده از این رویکرد جامعه علمی جهانی ارائه کنند.
مطالعه این کتاب میتواند برای دانشجویان و اساتید تمامی رشتههای علوم اجتماعی و علوم انسانی، به ویژه شاخههای مرتبط با علوم ارتباطات نظیر ارتباطات اجتماعی، مدیریت رسانه، فرهنگ و رسانه، روزنامهنگاری و روابط عمومی مفید باشد. همچنین پژوهشگران حوزههای علوم انسانی و اجتماعی کشور، و مدیران و متولیان سیاستگذاری و برنامهریزی فضای مجازی و رسانه نیز میتوانند از این کتاب بهرهمند شوند.
کتاب نتنوگرافی با مقدمهای از نویسندگان کتاب و مقدمه نویسنده بر ترجمه فارسی کتاب در 11 فصل تدوین شده است و در هر فصل نیز خلاصهای از فصل، پینوشتها و منابعی برای مطالعات بیشتر ارائه شده است، بخش پایانی کتاب نیز شامل منابع و رفرنسهایی است که به عنوان منابع تکمیلی فارسی معرفی شده است. برای آشنایی بیشتر مخاطبان با مطالب کتاب، خلاصهای از مهمترین مطالب و موضوعات هر فصل آورده شده است.
فصل اول کتاب مربوط به تشریح کارکرد و نیاز نتنوگرافی است. از این فصل ابتدا به تلفیق نقدهای انسانشناختی از فرهنگ و جوامع پرداخته شده سپس مفاهیم هویتها و تعاملات روزمره درهمین چارچوب مورد بحث قرار گرفته است.
فصل دوم،تعامل و تجربه اجتماعی آنلاین مورد بررسی قرار گرفته که خواننده را از سمت برداشتهای فرهنگی به سوی کهن الگوهای ساختار شبکه منتقل میکند.در این فصل ضمن مفهومسازی چهار نوع ایدهآل از تجربه اجتماعی آنلاین، ایدههایی مقدماتی در باب انسان، اجتماع، داستان و کمال مطرح میشود.
فصل سوم به روشهای مختلفی اشاره میکند که میتواند به عنوان مکمل نتنوگرافی مطرح شوند.
در فصل چهارم نتنوگرافی به عنوان مجموعه خاصی از پرکتیسها مشتمل بر جمعآوری و خلق دادههای مرتبط تجزیه و تحلیل، تفسیر اخلاق مداری و بازنمایی معرفی و بازتعریف شده است.
در فصل پنجم تمرینهای لازم برای آمادهسازی پژوهشگر و ماندن در مسیر درست این فرآیند ارائه میشود. زیرا قبل از شروع جمعآوری اطلاعات ممکن است انواع مختلفی از تصمیمات و تحقیقات لازم باشد. بنابراین فرآیند نتنوگرافی با دروننگری پژوهشگر آغاز میشود.
فصل ششم مبانی به روز و رهنمودهای خاصی را برای رفتار اخلاقی در نتنوگرافی در اختیار قرار میدهد. این فصل از الگوی سرزمینگرایی و استعاره فضایی در روابط اجتماعی آنلاین پیروی میکند.
فصل هفتم یک پرکتیس اصلی در نتنوگرافی و انتخابهای مهم مختلف در جمعآوری دادهها را شرح میدهد.
در فصل هشتم درباره خلق دادههای نتنوگرافی تعاملی و تولید داده از تعامل اجتماعی آنلاین و مشارکتهای دیگر بحث شده و مثالهای مختلفی و مصوری برای راهنمایی محققان علاقهمند به استفاده از روش نتنوگرافی در قالب صفحه وب سایت پژوهشی ارائه شده است.
فصل نهم به بررسی ماهیت تجزیه و تحلیل و تفسیر دادههای نتنوگرافی از طریق هرمنوتیک وخوانش عمیق میپردازد. در این فصل هفت حرکت تحلیلی توصیف شده و در پایان برخی از انگارهها در مورد عناصر منحصر به فرد دادههای نتنوگرافی ارائه شده است.
فصل دهم کتاب با یک درس تاریخی با تمرکز بر بازنمایی مردمنگاری آغاز میشود سپس چهار نوع ایدهآل از بازنمایی نتنوگرافی مورد بحث قرار میگیرد.
در فصل یازدهم آخرین نوع نتنوگرافی مورد بررسی قرار گرفته که نتنوگرافی انسان محور نام دارد در این فصل یک مرور کلی بر بینش و استانداردهای نتنوگرافی انسان محور دارد و یک نمونه ممکن از کارهایی که میخواهد از آن الهام بگیرد ارائه میدهد.
چاپ اول کتاب نتنوگرافی ؛ باز تعریف: روشی برای مطالعه روابط فرهنگ در محیطهای شبکهای به نوشته رابرت کوزینتس ، با ترجمهای از دکتر محمدرضا رسولی و دکتر پویا نعمتالهی، در قطع رقعی و 529 صفحه با شمارگان 1000 نسخه و قیمت 140 هزار تومان مرداد سال 1401 از سوی دفتر مطالعات و برنامهریزی رسانهها منتشر و به بازار عرضه شده است.