یکی از انتقاداتی که پس از آغاز گام دوم هدفمندی بر دولت وارد می‌شد، اشاره به مفهوم «شیب ملایم» در اصلاح قیمت‌های بنزین بود …
عده‌ی زیادی معتقد بودند که افزایش از 400 تومان به 700 تومان، نمی‌تواند یک شیب ملایم باشد …
اما واقعیت این است که دولت در این گام، واقعاً به «شیب ملایم» وفادار بود …
یادداشت امروز من در روزنامه‌ی شرق، به همین موضوع می‌پردازد …
@@@@@@@@@@@@@@@@@
دولت از همان زمان که تصمیم خود را برای اجرای گام دوم هدفمندی گرفت، بارها اعلام کرده که شیب افزایش قیمتها در این گام، یک «شیب ملایم» است …
از سوی دیگر شاهد بوده‌ایم که دولت در این گام، قیمت بنزین را از 400 تومان به 700 تومان افزایش داد …. برخی رسانه‌ها از این میزان 300 تومانی افزایش نرخ، تحت عنوان «افزایش 75 درصدی» یاد کرده و آن را به هیچ روی «شیب ملایم» ندانستند …
اکنون سؤال این است که منظور دولت از «ملایم» چیست؟ … و چرا دولت همچنان افزایش فوق را «ملایم» می‌داند؟
برای پاسخ به این سؤال باید به واقعیت‌های فراروی دولت در گام دوم هدفمندی توجه داشت.
ابتدا این‌که دولت، با یک تکلیف قانونی (مبنی بر رسیدن به قیمت مصرح در قانون هدفمندی یارانه‌ها) روبه‌رو است.
به نظر می‌رسد مراد از “شیب ملایم” را باید به معنای «اصلاح قیمت‌های حامل¬های انرژی بر اساس نص صریح قانون» در راستای رسیدن تدریجی به قیمت‌های فوب تلقی کرد. از این حیث، شفاف‌سازی مفهوم “ملایم” و “غیر ملایم” بودن شیب اصلاح قیمتها کاملاً قابل فهم است …
بدیهی است ملایم‌بودن شیب، از منظر همه‌ی افراد جامعه به یک معنا و «اندازه» نیست. از دیدگاه اقتصادی، این واژه‌ی «ملایم» در تناظر با گروه‌های درآمدی تعریف می‌شود و نمی‌توان اطلاق معینی را بر آن مترتب دانست …
اما از دیدگاه اقتصاد سیاسی، باید قبول کرد که بنزین در حوزه‌ی متغیرهای اساسی و تاثیرگذار است و از این رو شیوه‌های مترتب بر اجرایی‌کردن افزایش قیمت آن نیز، به همان اندازه تاثیرگذار خواهد بود.
بنابراین در یک کلام، به نظر می‌رسد «شیب ملایم» هنوز هیچ تعریف درستی از حیث آمار و ارقام ندارد.
از سوی دیگر، نباید از دولت انتظار داشت که افزایش قیمت بنزین را به طور بطئی و بسیار آرام در دستور کار قرار دهد.
به بیان دیگر؛ از همان اول هم معلوم بود که کسری‌های منابع درآمدی ناشی از اصلاح قیمتها به اندازه‌ای است که دولت گریزی جز تشبث به «افزایش قابل‌توجه قیمت» پیش روی ندارد.
یعنی هرگاه دولت با «تعارف» و «رودربایستی» دست به کاهش اندک قیمتها می‌زد، آنگاه به واقع در کیسه‌ی خود نتیجه‌ای بهتر از همان نتیجه‌ای که دولت قبلی گرفت، نخواهد داشت.
از دیدگاه آماری هم موضوع در همین قالب می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد ….. چرا که دولت مجاز است که برای گام دوم، حدود 48 هزار میلیارد تومان از محل اصلاح قیمتی داشته باشد.
حال اگر دولت بخواهد که همچنان به تمامی افرادی که در گام اول یارانه گرفته‌اند، مجدداً در گام دوم هم یارانه پرداخت کند (و با فرض این‌که مبلغ آن یارانه هم به اندازه‌ی همان 45500 تومان باشد)، آنگاه بدان معنا خواهد بود که ماهیانه 35 هزار میلیارد ریال پول به مردم بدهد ( یعنی سالیانه حدود 42 هزار میلیارد تومان)
اما طبق نص قانون، باید فقط نیمی از آن 48 هزار تا را به مردم بدهد (یعنی 24 هزار میلیارد تومان)
بدین ترتیب اگر دولت اقدام به «افزایش اندک قیمتها» می‌نمود؛ هرچند ممکن بود از حمله‌ی رسانه‌های منتقد خود در امان بماند، اما در هنگام تخصیص یارانه‌ها مسلماً با دشواری‌ها و تنگناهای سنگین‌تری مواجه می‌گشت که باز هم مورد یورش همان رسانه‌ها قرار می‌گرفت …
از سوی دیگر، همه معترف هستند که حتی اگر یک تومان هم به قیمت بنزین اضافه شود، قاعدتاً مردم همچنان «غرولند» و «ابراز نارضایتی» می‌کنند. یعنی افزایش «ملایم»!! و «غیر ملایم» نقش چندانی در سطح رضایت مردم بازی نمی‌کند.
بنابراین رفتار عقلائی دولت در اقدام به افزایش قیمتها، دقیقاً می‌تواند همین رفتاری باشد که دولت در گام دوم دنبال کرده است ….
دقت داشته باشیم که به طور کلی؛ هرگونه «اصلاح قیمت بنزین» با هر سطحی از «شیب» که باشد، لامحاله باید بتواند در میان مدت، نقش مهمی در رسیدن از اوضاع نامناسب به اوضاع «بالنسبه مطلوب‌تر» بازی کند … هرچند عمده‌‌ی منتقدان هم بارها اعتراف کرده‌اند که که رسیدن به اهداف عالی‌تر اقتصادی، هرگز از مسیر افزایش حداقلی قیمت بنزین عبور نمی کند.
برخی محاسبات حاکی است که هرگاه دولت بخواهد که طبق قانون عمل کرده و سهم هر سه گروه را بدهد (یعنی سهم خانوارها و تولید و خود دولت)، آنگاه باید دو اتفاق بیفتد:
اول این‌که تعداد یارانه‌بگیرها از 77 میلیون به 44 میلیون برسد …
دوم این‌که میزان افزایش نرخ‌ها بایستی به اندازه‌ی 60 درصد باشد
اکنون دولت با تدبیر خود، نرخ بنزین را به حدود بالای این میزان رسانده است (به طور کلی میزان متوسط رشد قیمت حامل‌های انرژی در گام دوم، به مرز 60 هم درصد نمی‌رسد)
از این رو مفهوم «شیب ملایم» از ابتدا، ناظر بر همین الزامات بدیهی بوده که اتفاقاً دولت هم به خوبی و با میزان حساب‌شده‌ای دست به همین اقدام زده است …
دوست عزیز شما فک میکنید درآمد هامونم فوب شدن؟!!
[پاسخ]