از قدیم‌الایام بخش بزرگی از مردم کشور ما بر این عقیده بوده‌اند که چون ایران بر روی دریای نفت خوابیده است، لذا باید فرآورده‌های نفتی و گازی را به قیمت بسیار پایینی به شهروندان خود بفروشد.
برخی دیگر فکر می‌کنند که این قاعده برای همه‌ی کشورهای نفتی هم مصداق دارد. اما آیا به نظر شما، این گزاره‌ها صحیح هستند؟ سؤال دیگر این‌که چه مصادیقی برای بررسی صحت و سقم آن‌ها در اختیار داریم؟
شاید بتوان ادعا کرد که سرنوشت همه‌ی کشورهای نفتی باید به یک گونه باشد. بدین معنا که تمام مشکلات این کشورها، تقریباً مشابه یکدیگر است.
در عمل هم مشاهده می‌کنیم که تنگناهای ساختارهای عدیده‌ای در این ممالک وجود دارد که هویت مشترکی دارند.
اصلی‌ترین این تنگناها، همانا وابستگی شدید اقتصاد این کشورها به درآمدهای حاصل از فروش نفت است. بدین معنا که ساختار اقتصادی آن کشورها به گونه‌ای تنظیم شده که منبع اصلی برای اداره‌ی آن کشورها، پول فروش نفت است.
در ذیل این مشکل اصلی، شاهد اتفاقات و معضلات دیگری هم هستیم. برای مثال در اغلب این کشورها قیمت سوخت بسیار پایین است.
هرچند به نظر می‌رسد این قاعده درست باشد، اما یک استثنای مهم دارد. این استثنا، کشور نفتی نروژ است. اما وجه استثنای نروژ در چیست؟
برای پاسخ به این سؤال، ابتدا بی‌مناسبت نخواهد بود که نگاهی به قیمت بنزین در چند کشور بیندازیم.
در این رابطه ارزان‌ترین قیمت بنزین مربوط به کشور ونزوئلا است. در رتبه‌ی دوم به کشور ایران می‌رسیم.
رتبه‌ی سوم مربوط به عربستان است. همچنین کشورهای کویت و قطر و بحرین در رده‌های بعدی قرار دارند. این کشورها همگی در زمره‌ی کشورهای تولیدکننده‌ی نفت هستند.
اما جالب است که بدانیم که کشور نروژ واقعاً گران‌ترین بنزین را در بین حدود 140 کشور دنیا دارد.
قیمت یک لیتر بنزین در عربستان حدود 0.21 دلار است؛ حال آن‌که شهروندان نروژی برای یک لیتر بنزین حدود 2.88 دلار پرداخت می‌کنند.
اما اساسی‌ترین وجه تفوق نروژ با سایر کشورهای نفتی این است که کشور فوق اساساً برنامه‌هایی را در بازه‌های زمانی میان‌مدت تعریف کرده تا طی آن بتواند به طور کلی از صنعت سوخت‌های فسیلی خارج شود.
اهمیت این موضوع در آن‌جا نمایان می‌شود که حدود ربع درآمد اقتصاد کشور نروژ از محل درآمدهای نفتی و گازی حاصل می‌آید …
بنابراین باید این سؤال را مطرح کرد که سیاست‌گذاران این کشور چه ذهنیتی در مورد درآمدهای سهل‌الوصول نفتی دارند؟ و به کدام دلیلی می‌خواهند این درآمدهای سنگین را از اقتصاد خود منفک نمایند؟
آخرین خبرها حاکی است که این کشور در نظر دارد درآمدهای نفتی خود را به شکل خرید سهام و اوراق قرضه و سایر ابزارهای مالی به مصرف رسانده و در سایر کمپانی‌های بزرگ دنیا سرمایه‌گذاری نماید.
یک گروه از اقتصاددانان مستقل نروژی در حال تهیه‌ی یک سند برای پارلمان این کشور هستند که طی آن تبعات وابستگی نفتی و ادامه‌ی وضعیت جاری این کشور را به پارلمان گزارش می‌شود.
گفته می‌شود ارزش مالی این طرح حدود 840 میلیارد دلار است.
اگر این خبر درست باشد، با عنایت به حجم بسیار سنگین این سرمایه‌گذاری، باید شاهد اتفاقات زیادی در عرصه‌ی صنعت نفت این کشور و جهان باشیم…
یک عضو حزب محافظه‌کار پارلمان اظهار داشته که باید این طرح را از تمامی زوایا مورد بررسی قرار بدهیم، چرا که واجد تاثیرات مهمی خواهد بود.
صندوق بازنشستگی نروژ حدود یک و نیم درصد از کل capitalization بازار جهانی را در دست داشته و جزء ده هولدینگ بزرگ محسوب می‌شود.
مثلاً حدود 4.8 میلیارد دلار در شرکت شل سهم دارد … ایضاً حدود 22 میلیارد کرون در شرکت BG و همچنین حدود 20 میلیارد کرون در شرکت معظم BP سرمایه دارد.
منابع مالی این هولدینگ در خدمت توسعه و رفاه آتی این کشور قرار دارد.
در دسامبر سال گذشته، حزب اپوزیسیون کارگر تحت فشار گروه‌های سبز، مباحثی را با موضوع پیشنهاد فروش سرمایه‌گذاری‌های صندوق در بخش زغال‌سنگ مطرح کرده بود.
حدود 9 درصد از منابع این هولدینگ از محل درآمدهای نفت و گاز به دست می‌آید .. لذا کاهش قیمت سوخت‌های فسیلی و دور بودن هولدینگ از این بخش، می‌تواند به معنای کاهش درآمدهای هولدینگ باشد ….
اما ظاهراً سرمایه‌گذاری‌های آتی صندوق، به خوبی از پس این کاهش درآمدی جبران خواهد شد.
اکنون می‌توانیم قضاوت دقیق‌تری در مورد وجه استثنای نروژ با سایر کشورهای نفتی داشته باشیم.