یادداشت روزنامهی جهان صنعت را در اینجا هم میتوان دید.
توضیح آنکه این یادداشت با کمک فکری همکار خوبمان آقای فروزنده نگاشته شده است.
#################################
روز 17 ژانویه، گزارش ماهانهی جدید اوپک منتشر شد. در این گزارش علاوه بر آمارهای معمول، به تحلیل افزایش قیمت نفت پرداخته شده است.
اوپک چند عامل برای افزایش قیمت نفت ذکر میکند: سرمای زمستان، پیشبینیها مبنی بر دشواری وضعیت بازار در سال جاری، میل صعودی بازار، ورود سرمایه به بازار محصولات عمده از قبیل نفت و در نهایت فعالیتهای سوداگرانه.
اوپک همچنین معتقد است افزایش قیمت نفت، بخشی از یک افزایش عمومی در تمامی کالاهاست که در پی انتظارات مبنی بر بهبود وضعیت اقتصادی به وجود آمده است. این گزارش همچنین با ارائه شواهدی از قبیل میزان ذخایر نفت و ظرفیت مازاد اوپک، فرضیههای مبتنی بر نقش عرضه نامناسب و افزایش ناگهانی تقاضا در افزایش قیمت را رد میکند.
در پیشبینی قیمتهای آتی، اوپک معتقد است تقاضا برای نفت اوپک در نیمه نخست سال جاری، کمتر از تولید کنونی نفت اوپک خواهد بود. اگر این را در کنار قرائنی از قبیل بحران بدهی کشورهای OECD، تقاضای کمتر از میزان مورد انتظار، موجودی و ظرفیت مازاد اضافی نفت قرار دهیم، میتوان از افزایش ریسک در بازار نفت سخن گفت.
با در نظر گرفتن موارد ذکر شده، به این نتیجه میرسیم که اوپک به چشمانداز چندان روشنی از بازار نفت معتقد نیست. از دیدگاه این سازمان، اصلیترین عامل موجب افزایش بهبود وضعیت اقتصاد به ویژه در اقتصادهای نوظهور است. که این مساله در مقابل عوامل متعددی که ذکر شد، چندان موثر نخواهد بود.
لذا در نهایت اوپک تحلیل خود را با عدم اطمینان به پایان میبرد که جای تامل دارد. البته طبیعتا بخشی از این تحلیل متاثر از نقش اوپک به عنوان تولیدکننده و تلاش هوشمندانه برای نامناسب جلوه دادن چشمانداز قیمتهاست.
با این مقدمه طولانی و در نظر گرفتن حاکم بودن نگرش مبتنی بر توجه به «ارزش واقعی نفت»، میتوان انتظار داشت تولید نفت اوپک در ماههای آتی افزایش نیابد. نگرش مذکور، بر ارزش ذاتی نفت به عنوان یک منبع انرژی تاکید دارد و بدین دلیل معتقد به گرانبها بودن این ماده طبیعی است.
همچنین با در نظر گرفتن کاهش ارزش دلار و تورم در طی دهههای اخیر، قیمت واقعی نفت را بسیار کمتر از قیمت اسمی آن میداند و در نتیجه افزایش بهای نفت را موضوع چندان مهمی تلقی نمیکند.
نمودار قیمت نفت در ماههای اخیر (منبع: گزارش ماهانه اوپک، ژانویه)
همچنین اظهارات اخیر مقامات کشورهای ونزوئلا، ایران، لیبی، امارات متحدهی عربی و الجزایر مبنی بر بالا نبودن قیمت 100 دلاری برای هر بشکه نفت و عدم لزوم برگزاری اجلاس فوقالعاده در نتیجهی افزایش قیمت را میتوان در همین چارچوب ارزیابی نمود.
لذا با کاهش شدید درآمد اعضای اوپک در نتیجه سقوط قیمت نفت در سال 2008، میتوان انتظار داشت که مابقی اعضا نیز چشمانتظار بازگشت قیمت نفت به بالای 100 دلار باشند.
ناگفته پیداست که نباید از نقش موثر ایران در این میان چشم پوشید. با ریاست وزیر نفت کشورمان در اوپک، میتوان از افزایش نقش ایران در اوپک و در نهایت تاثیر بیشتر دیدگاه مورد ذکر در بازار نفت سخن گفت.
وزیر نفت در آخرین نشست مطبوعاتی قیمت 100 دلاری برای هر بشکه نفت خام را مناسب دانست و همچنین اعلام کرد: «مقایسه قیمت فعلی نفت با سی یا چهل سال قبل حاکی از آن است که قدرت خرید کشورهای تولید کننده نفت بر اساس آخرین گزارش اوپک هم اکنون معادل 8/11 دلار است، به این ترتیب قیمت کنونی ضرورتی برای برگزاری نشست فوق العاده اوپک ایجاد نمیکند.» با در نظر گرفتن اظهارت مذکور، و روند افزایش قیمت نفت در سال جاری میتوان از افزایش بیش از پیش قیمت نفت سخن گفت.
افزایشی که از دید اعضای اوپک غیرعادی و ناعادلانه نیست.
در نهایت باید به این نکته توجه داشت که بخشی از تمرکز بر روی اوپک برای کنترل قیمت را نمیتوان چندان موجه دانست. چرا که از سویی اوپک چنین مسئولیتی برای کنترل قیمت ندارد و از سوی دیگر قیمت نهایی فرآوردههای نفتی، تابع عوامل دیگری همچون مالیات سنگین بر مصرف این فرآوردهها نیز هست است.
ضمن آنکه حتی اگر بتوان از عرضه نامناسب سخن گفت، بخشی از این امر کماکان متوجه قیمتهای پایین نفت است که سبب غیراقتصادی شدن سرمایهگذاری در این بخش شده است. لذا به نظر میرسد سهرقمی شدن قیمت نفت در ماههای آتی واقعیت دشوار و غیرقابل قبولی نباشد و با عملکرد فعلی اوپک به تدریج این مساله محقق شود.
=================
پینوشت: متن کامل گزارش اخیر اوپک در ماه ژانویه را از این آدرس بردارید.