نگاهی به عرضه و تقاضای اورانیوم در جهان : اورانیوم برای افزایش قیمت آماده می‌شود

یادداشت من در روزنامه‌ی جهان صنعت است که به بررسی قیمت اورانیوم و پیش‌بینی افزایش قیمت آن میِ‌پردازد.

در این‌جا ببینید یا در ادامه:

=====================================

مطابق آخرین اطلاعات موجود (جولای 2010)، حداقل تعداد 55 رآکتور جدید در 13 کشور در دست احدث قرار دارند و قرار است از این طریق حداقل 74 گیگا وات الکتریسیته طی سال‌ جاری لغایت 2020  به ظرفیت تولید برق دنیا اضافه شود.

ایجاد چنین ظرفیتی ناخودآگاه شائبه‌ی افزایش ظرفیت و توان اتمی کشورها را به شدت تحریک می‌کند. هم‌اکنون تعداد  حدود  بالای 435 رآکتور غیرنظامی با ظرفیت 330 گیگا وات مشغول به کار هستند (برخی ظرفیت 410  تا  510  گیگا وات را هم مطرح کرده‌اند).

اما سؤال اساسی این است که با توجه به رشد سریع مصرف الکتریسیته در دنیا، آیا قرار است سهم برق هسته‌ای هم رو به افزایش بگذارد یا خیر؟

دقت داریم که این سهم در حال حاضر حدود 14 درصد برآورد شده است؛ حال آن‌که در دهه‌ی 1990 این سهم بالای 18  درصد بوده است.  برخی کشورها نظیر هند ادعا کرده‌اند که تا سال 2040  توان تولید 400 گیگا وات را  هم به تنهایی دارند.

در این میان تولید؛ ذخایر، عرضه و قیمت اورانیوم هم به یکی از دغدغه‌های سیاست‌گزاران بخش انرژی  و دولتمردان تبدیل شده است.

در سال 2009 میزان تقاضای مورد انتظار برای کل سال 2010 حدود 64 هزار تن (فقط برای رآکتورهای غیرنظامی) اعلام شده بود (برخی منابع رقم 68000 تن را هم ذکر کرده‌اند).

همچنین تولید جهانی اورانیوم در سال 2009 چیزی حدود 50500 تن بوده که نسبت به سال 2008 و میزان 43700تن در این سال، رشد زیادی را نشان می‌دهد. اما اکنون شواهدی از جانب برخی مراجع ارائه شده که طی آن، تولید اورانیوم برای سال جاری از رقم 54500 تن بیشتر نخواهد بود.

تولید حقیقی هم چه بسا به کم‌تر از این مقدار برسد که البته به دلایل عدیده‌ای نظیر برنامه‌های توسعه‌ی معادن، به‌کارگیری فاوری‌های جدید، قیمت‌های جهانی اورانیوم و مسائل ژئوپولیتیکی و از این دست بستگی دارد.

گفته می‌شود افزایش تولید معدنی اورانیوم طی سنوات 2008 تا 2009  عمدتاً ناشی از فعالیت‌های کشور قزاقستان و برنامه‌های بلندپروازانه‌ی این کشور برای احراز رتبه‌ی نخست تولیدکننده‌ی اورانیوم بوده است.

در حال حاضر کشورهای استرالیا؛ قزاقستان؛ کانادا؛ نیجر و نامیبیا در زمره‌ی کشورهای مهم صادر‌کننده‌ی اورانیوم قرار دارند. از این پنج کشور؛ تعداد چهار تای آن‌ها تاسیسات هسته‌ای ندارند و بنابراین به‌نظر نمی‌رسد که بخواهند به راحتی و به مقدار زیاد اقدام به تولید و عرضه و صادرات اورانیوم کنند.

به همین خاطر پیش‌بینی می‌شود که حدود بالای 12000 تن در سال جاری شاهد پدیداری کمبود عرضه باشیم که این میزان حدود  بیش از 7 برابر کل تولید آمریکا در سال گذشته است. واردکنندگان اورانیوم ظاهراً با کمبود عرضه روبه‌رو هستند که به‌تدریج به سمت عرضه‌ی کم تر هم خواهد رفت.

اورانیوم معمولاً در قالب نیترات اورانیوم و سپس کیک زرد به مرحله‌ی فرآوری وارد می‌شود. البته همیشه ذخایری از اورانیوم در نزد خود صاحبان  معادن و یا مؤسسات تولید برق و تولید‌کنندگان رآکتورها نگهداری می‌شود (چه به‌صورت میله‌ی سوختی . چه به‌صورت ترکیبی با سایر عناصری که عدد اتمی بیشتر از اورانیوم دارند که  به طور عمده در انحصار فرانسه و اندکی هم انگلستان است).

هرچند در  حال حاضر به‌واسطه‌ی همین روش‌ها به نظر می‌رسد که ذخایر اورانیوم کافی باشد اما به تدریج  و در چرخه‌ی عرضه‌ی سوخت، می‌بایستی علی‌القاعده شاهد رشد قیمت‌های اورانیوم هم باشیم.

در سال 2000 قیمت هر پوند اورانیوم حدود 8 دلار بود که  این رقم در سه‌ماهه‌‌ی دوم سال 2007 به حدود  بالای 120 دلار رسید. بعدها البته قیمت‌ها کمی تعدیل شدند (چرا که حدود 27 معدن در 9 کشور به بهره‌برداری و توسعه رسیدند که قیمت‌ها را کاهش داد).

طبق آخرین اطلاعات قیمت‌ها در حال حاضر حدود بالای 40 دلار است.

به هر حال آن‌چه مسلم است این‌که به‌خاطر رشد ظرفیت‌های اتمی در کشورها هرگاه برنامه‌های جامع و مدونی برای هماهنگ‌سازی افزایش تولید اورانیوم صورت نگیرد، لاجرم بازار  دچار  نقصان عرضه خواهد شد. در این میان چرخه‌ی تولیدی برق نیز هزینه‌بری بالاتری را پیدا خواهد کرد.

حال اگر این مسائل را در کنار دو ویژگی اختصاصی  برق هسته‌ای قرار دهیم (یعنی سرمایه‌ی بسیار سنگین لازم برای احداث تاسیسات و همچنین ریسک های ایمنی و محیط‌زیستی کوتاه مدت و بلند مدت)، آن‌گاه تا حدودی اوضاع پیچیده‌تر خواهد شد.

به نظر می‌رسد همگام به کاهش ظرفیت تولید اورانیوم، سیگنال‌های قیمتی هم کار خود را به سرعت و زودتر شروع خواهند کرد.